Taal en cultuur leren op de werkvloer kan vroegtijdig

Uniek ontwikkelprogramma helpt werkzoekenden naar werk

De gemeente Utrecht introduceerde eind 2019 samen met verschillende specialisten een uniek ontwikkelprogramma voor werkzoekenden voor wie beperkte kennis van de Nederlandse taal en cultuur een belemmering is. Bijzonder is dat de deelnemers met een laag taalniveau al vroegtijdig starten met werken en (praktijk)leren, afgestemd op kansrijke sectoren. Het werk versnelt de taalontwikkeling en de integrale aanpak verkleint cultuurverschillen.

De gemeente Utrecht zocht een oplossing voor werkzoekenden voor wie taal en cultuur nog een drempel vormen richting arbeidsmarkt. Denk aan statushouders of mensen met een migratie-achtergrond en een laag taalniveau. “We wilden al eerder met hen starten en de taal- en cultuurontwikkeling niet ‘losknippen’ van andere trajectonderdelen maar juist integreren. Daar hebben we externe specialisten bij gezocht met wie we dit ontwikkelprogramma konden ontwikkelen door co-creatie,” zegt strategisch accountmanager Jorinde Bliekendaal-Hof van de gemeente Utrecht.

Integrale aanpak

Samen met private partners Randstad, cultuurspecialist KIT Intercultural Professionals en taalschool TopTaal is de integrale aanpak Doorgaande lijn werk en taal voor de Logistiek ontwikkeld. Belangrijkste uitgangspunt: meedoen in de samenleving draagt bij aan het geluk en welzijn van mensen en de ontwikkeling van taal en sociale vaardigheden. Het programma is gericht op een praktische kennismaking met de arbeidsmarkt en het continu versterken van de taal en het cultuurbegrip bij deelnemers. Naast een cultuurtraining voor deelnemers worden ook werkgevers actief begeleid om te zorgen voor realistische verwachtingen en goede begeleiding van kandidaten. Daar helpt Randstad ook bij. “Een werkgever wil mensen het liefst snel inzetten, terwijl misschien eerst een werkervaringsplek nodig is,” schetst Berthold Ponsteen, manager publiek-private samenwerking van Randstad. “Die verwachtingen moeten vooraf helder zijn. En wij helpen ook om eerst werkervaringsplekken te creëren.”

Afstemmen op werk en sector

De gemeente en Randstad maken samen de selectie van kandidaten, na een taaltoets en met speciale aandacht voor hun motivatie en leerbaarheid. In november 2019 begon de eerste pilotgroep van ruim tien deelnemers. Het taalonderwijs is afgestemd op de logistieke sector waar zij aan de slag gaan. KIT helpt met het herkennen en overbruggen van cultuurverschillen. Bliekendaal-Hof: “Anders kunnen bij deelnemers en werkgevers over en weer misverstanden ontstaan. Bijvoorbeeld doordat een deelnemer uit respect ‘ja’ zegt tegen een leidinggevende, maar iets eigenlijk nog niet begrijpt. Of doordat een leidinggevende een deelnemer te ‘afwachtend’ vindt, terwijl dat in zijn of haar cultuur respectvol is. Dan zijn duidelijke opdrachten nodig en wederzijdse herkenning van de verschillen.”

Vaste regisseur

Na een traject van een halfjaar met een schooldag per week en daarnaast werken, is het doel dat deelnemers bij de werkgever blijven, in directe dienst of via Randstad. De integrale aanpak en het maatwerk per kandidaat wordt tijdens het traject bewaakt door een vaste regisseur van Randstad. Bliekendaal-Hof: “Dat blijkt een belangrijke succesfactor. Dat hebben we tijdens de eerste pilots ervaren. Bij de tweede groep hebben we het selecteren van kandidaten ook aangepast met een grotere rol voor Randstad. Deze pilots zijn bedoeld om van te leren en zo kan onze aanpak groeien. Daarom blijven wij als gemeenten ook nadrukkelijk meedenken om de aanpak samen sterker te maken. We kiezen dus niet voor ‘uitbesteden’ aan onze gespecialiseerde partners.”

Het doel is dat deelnemers bij de werkgever blijven, in directe dienst of via Randstad.

Eerste conclusies

De aanpak Doorgaande lijn werk en taal in Utrecht is vormgegeven in verschillende sectoren: Horeca, Zorg en Logistiek en met verschillende partners. Het streven is om de aanpak te benutten in meer sectoren. De aanpak maakt deel uit van acht landelijke pilots van het programma Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt (VIA), van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Hiervan volgt nog een officiële evaluatie.

Voor officiële resultaten is het nu nog iets te vroeg, maar een paar conclusies zijn in Utrecht al wel duidelijk. Bliekendaal-Hof: “De taalontwikkeling versnelt op de werkvloer. En ook met een lager taalniveau al starten bij een werkgever kan.” Daarnaast verwacht Ponsteen dat minimaal de helft van de deelnemers na hun traject duurzaam aan de slag blijft: “En ook de andere deelnemers hebben dan een grote stap gezet. Bovendien kan de aanpak worden afgestemd op meer kansrijke sectoren.”  

Daarnaast was er nog een kwalitatief resultaat. Toen de tweede logistiek-groep in maart 2020 van start ging, begon ook de coronacrisis. Bliekendaal: “Het is gelukt om het onderwijs online te laten plaatsvinden. Daardoor kon dit doorgaan. Zonder de grote inzet van de partijen was dit niet gelukt.”
Belangrijk is dat er ook werkplekken zijn voor de start van de derde groep. Vanwege de onzekere coronatijd voor werkgevers is die start wat vooruitgeschoven.

“Door mijn werk leer ik de taal en meer mensen kennen”

Mostafa Debel (34) komt oorspronkelijk uit Damascus in Syrië en is sinds 5,5 jaar in Nederland. “Werk vinden bleek lastig door de taal en omdat solliciteren hier anders werkt.” In maart 2020 begon Mostafa aan het leerwerktraject van de gemeente Utrecht. “Ik leerde meer over de taal, cultuur en solliciteren.” Na een werkervaringsplek in het magazijn van het UMC (Universitair Medisch Centrum) in Utrecht kon hij aan de slag bij Studio Wae dat circulaire tapijttegels en wandpanelen maakt. “Ik help met sorteren, laden en lossen, assembleren en leerde zelf ook tapijttegels snijden met een computergestuurde machine. Het is gevarieerd werk dat lijkt op mijn werk in Syrië. Ik heb geen uitkering meer en sta nu op eigen benen. Dat voelt heel goed. Door te werken, leerde ik leuke collega’s kennen en word ik beter met de Nederlandse taal. Ze hebben mij hier ook al leren tafeltennissen!”

Meer informatie over deze case? Vul het onderstaande formulier in.

Andere praktijkverhalen