Meer mensen sneller en eenvoudiger aan de slag

Activerend en inclusief arbeidsmarktbeleid zoals de commissie Regulering van werk nastreeft, vereist vernieuwende samenwerking voor de arbeidsmarkt. Met: een ontwikkelrekening voor iedereen, activerend inkomensbeleid, geharmoniseerde arbeidsmarktinstrumenten, recht op begeleiding naar werk en beter zicht op werkzoekenden. Deze kernpunten adviseert de alliantie Samen werken voor werk aan de politiek en beleidsmakers voor de benodigde modernisering van de arbeidsmarkt.

De alliantie van koepelorganisaties op de arbeidsmarkt (ABU, Cedris, NRTO en OVAL) presenteert de kernpunten in het statement Iedereen aan de slag, aan de slag voor iedereen. De aanleiding was het advies van de commissie Regulering van werk. De impact van de coronacrisis vergroot de noodzaak om snel verbeteringen door te voeren, stellen de partners. “We kunnen niet wachten op een volgend kabinet. We moeten versneld aan de slag om mensen sneller en eenvoudiger aan werk te helpen,” zegt ABU-directeur Jurriën Koops.

Harmoniseer arbeidsmarktinstrumenten en stimuleer samenwerking

Faciliteiten zijn nu zo ingewikkeld dat werkgevers afhaken. Maak voorzieningen, zoals jobcoaching en loonkostensubsidie daarom eenduidig. “Er zijn grote verschillen tussen UWV en afzonderlijke gemeenten. Op het gebied van de instrumenten die zij aanbieden, de kwaliteit, vergoedingen en onder welke voorwaarden. Dat werpt drempels op en is niet uit te leggen aan werkgevers en werkzoekenden,” zegt Petra van de Goorbergh, directeur van OVAL. Koops: “Help de moeilijkste groep werkzoekenden met de eenvoudigste weg naar werk.” Van de Goorbergh: “En verstevig de samenwerking voor de arbeidsmarkt: tussen publiek en privaat, maar ook tussen hen onderling. Wij hebben zelf een rol, maar het is belangrijk dat de overheid faciliteert en actief stimuleert.”

Realiseer transparantie en toegankelijkheid van bestanden met kandidaten

Er is onvoldoende informatie over werkzoekenden in de bestanden van UWV en gemeenten voor goede bemiddeling of begeleiding naar werk. Koops: “Zorg voor één kansenregister waar werkgevers direct contact leggen met kandidaten. Met instemming van werkzoekenden kan dat zonder privacy-bezwaren. Er zijn al genoeg voorbeelden, zoals: Hallo Werk in Rotterdam en Den Haag. Gemeenten hoeven niet alles zelf te doen. Ze moeten het vooral faciliteren. Veel kandidaten kunnen en willen meer regie nemen.” Van de Goorbergh: “We moeten voorkomen dat een ‘coronabestand’ ontstaat met werkzoekenden. Er zijn nog steeds groeisectoren. Samen kunnen wij werkzoekenden perfect helpen, maar inzicht en profielen in de bestanden is cruciaal.”

Maak het aantrekkelijk om de stap naar werk te zetten, ook als het tijdelijk is

Werk moet aantrekkelijk zijn door een activerende inkomensvoorziening, zonder (terugval)risico’s door complexiteit van verschillende geldstromen. Ook tijdelijk werk is van grote waarde. Koops: “Elk gewerkt uur telt. Werk is het re-integratiemiddel bij uitstek. De uitzendbranche is een belangrijke springplank voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zij moeten die zonder risico kunnen benutten. Het is nu vaak minder interessant door kans op de armoedeval.”

Een flexibeler sociaal vangnet maakt ‘simpel switchen’ tussen banen of van werkloosheid naar werk mogelijk, zegt Arend Pieterse, waarnemend directeur van Cedris. “Met soepeler overgangen kan iedereen veiliger nieuwe stappen zetten. We moeten voorkomen dat mensen ‘gevangen’ blijven in een regeling of werkkansen niet benutten.”

Geef mensen recht op begeleiding naar en bij werk

Als het mensen zelf niet lukt om aan de slag te gaan (en blijven) of om een nieuwe stap te zetten, moeten ze begeleiding of ondersteuning kunnen krijgen, bijvoorbeeld van een jobcoach. Van de Goorbergh: “Begeleiding is vooral in het begin essentieel. Na een goede start kan het meestal worden afgebouwd.” Pieterse: “En als toch structurele ondersteuning nodig blijft, moet dat ook beschikbaar zijn.” En kijk goed naar de competenties van mensen, zegt Ria van ’t Klooster, directeur van NRTO. “Dat biedt mensen meer kansen, vertrouwen en helpt om doelgerichte scholing te bieden.”

Bij het recht op begeleiding hoort ook verruiming van participatiebudgetten voor gemeenten. Daarop is bij de invoering van de Participatiewet flink gekort. Pieterse: “Er wordt nu te sterk gedacht in ‘kosten’, terwijl het om investeringen gaat om zoveel mogelijk mensen aan het werk te krijgen. Die investeringen betalen zich terug.” Van de Goorbergh: “Bijvoorbeeld door besparingen op uitkeringen, zorgkosten of door minder criminaliteit. Ik hoop dat beleidsmakers met die bredere blik gaan kijken.”

Bied iedereen een persoonlijk budget op een ontwikkelrekening

Een persoonlijk ontwikkelbudget en een periodieke arbeidsmarktscan (loopbaan-APK) moet werkenden helpen om arbeidsmarktfit te blijven. Geef ze daarin zoveel mogelijk eigen regie en verantwoordelijkheid. “Maar ze moeten wel de faciliteiten hebben,” zegt Van ’t Klooster. “Dat kan met een ontwikkelrekening. De loopbaan-APK geeft inzicht in wat iemand kan, waar kansen liggen en welke scholing nodig is. Private opleiders en loopbaanbedrijven kunnen perfect helpen met het maatwerk dat werkenden en werkzoekenden nodig hebben. Blijven scholen en ontwikkelen moet normaal worden, ook voor werkenden.”

Creëer samenwerking met expertisepartijen in alle arbeidsmarktregio’s

De arbeidsmarkt vereist verdergaande samenwerking. Van ’t Klooster: “Het beste uit mensen halen en iedereen aan het werk krijgen. Daar staat de alliantie voor. Er zijn bundelingen van expertises nodig met vernieuwende initiatieven.” Koops: “De alliantiepartners hebben de handen ineengeslagen. Ook voor publiek-private samenwerking zijn nieuwe stappen nodig, verder dan de klassieke opdrachtgever en opdrachtnemer. Zoek meer strategische samenwerking en borg dit in nieuwe initiatieven.”

Kernpunten van het gezamenlijke statement

Harmoniseer alle arbeidsmarktinstrumenten en stimuleer samenwerking.
Zorg voor één overzichtelijke gereedschapskist met vereenvoudigde instrumenten, waaronder (forfaitaire) loonkostensubsidie, recht op jobcoaching en een no-risk polis voor álle groepen.
Realiseer transparantie en toegankelijkheid van bestanden met kandidaten.
Van te weinig kandidaten in bestanden van UWV en gemeenten is er voldoende informatie. Zorg voor één duidelijk register (ook met statushouders, ex-gedetineerden en langdurig werklozen) en geef werkzoekenden (deels) meer regie.
Maak het aantrekkelijk om de stap naar werk te zetten, ook als het tijdelijk is.
Zorg voor een activerende inkomensvoorzieningen (en belastingregime) met een ‘werkendenkorting’ voor alle werkenden, ongeacht contractvorm. Maak het aantrekkelijker om werk aan te nemen (ook tijdelijk), zonder risico’s op financiële problemen door administratieve drempels of ‘terugval’.
Geef mensen recht op begeleiding naar en bij werk.
Ontzorg werkgevers en help werkzoekenden met ruimere participatiebudgetten voor gemeenten, afgestemd op de complexere en grotere doelgroepen van de Participatiewet.
Bied iedereen een persoonlijk budget op een ontwikkelrekening.
Samen met een niet-vrijblijvende periodieke arbeidsmarktscan (loopbaan-APK) moet de persoonlijke ontwikkelrekening opleidingen en ontwikkelkansen mogelijk maken, ook geschikt voor formele, meerjarige opleidingen en voor omscholing naar ‘nieuwe beroepen’.
Creëer samenwerking met expertisepartijen in alle arbeidsmarktregio’s.
Samenwerking is in de praktijk nog beperkt en vaak ingegeven door tijdelijkheid. Maak dit hechter, duurzamer en experimenteer met expertise-combinaties van begeleiding, scholing en bemiddeling.