In Made Praktijkschool vergroot werkkansen na gevangenisstraf

Betere kansen ex-gedetineerden door praktijkleren

Voor gedetineerden is werk een belangrijke voorwaarde om na hun straf succesvol terug te keren in de samenleving. Door goede publiek-private samenwerking kent Nederland hiervoor sinds 2017 een unieke praktijkleeraanpak: de In-Made Praktijkschool. Hierdoor halen meer gedetineerden een diploma of ervaringscertificaat. Dit vergroot hun werkkansen én verlaagt de kans op recidive.

Het opleiden en naar werk begeleiden bij penitentiaire inrichtingen (PI) is de afgelopen tien jaar sterk geprofessionaliseerd. “Het klassieke beeld van ‘PI-arbeid als bezigheid’ is sterk veranderd. Het wordt steeds meer gericht op het ontwikkelen van talenten en kwaliteiten, die de kans op een succesvolle terugkeer in de samenleving versterken,” zegt programmamanager Eric Bouwsma van de In-Made Praktijkschool. “Veel gedetineerden hebben talenten die er nog niet uit zijn gekomen. Wij moeten ze vooral uitdagen om daarmee aan de slag te gaan. Praktijkleren is daarvoor heel waardevol. Voorheen werkten we daarvoor samen met ROC’s, maar die konden onvoldoende maatwerk bieden. Dit onderwijs moet goed aansluiten bij de detentie en zijn afgestemd op de duur daarvan.”

Erkend leerbedrijf

Voor een betere maatwerkaanpak zocht Justitie de samenwerking met AndereStart MBO, specialist in praktijkleren en ontwikkelaar van leertrajecten voor mensen met een afstand tot het reguliere onderwijs. Voor de arbeidsbedrijven van de 22 PI’s in Nederland is een model van praktijkleren ontwikkeld waarbij gedetineerden een competentiegericht portfolio opbouwen met verworven werknemers- en beroepsvaardigheden. Zij kunnen een diploma halen of een inmiddels officieel erkende praktijkverklaring. Hiervoor wordt nauw samengewerkt met Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB).

AndereStart zorgde onder andere voor de vertaling van het werk bij de arbeidsbedrijven naar officieel erkende praktijkverklaringen. “In detentie een volledig mbo-diploma halen, is alleen weggelegd voor langgestraften,” zegt directeur Roel Noga van AndereStart en stafadviseur van de In-Made Praktijkschool. “Mensen die korter in detentie zitten, kunnen we ook iets waardevols meegeven met de praktijkverklaring met bijbehorende mbo-verklaring. Het opleidingsniveau van gedetineerden is zeer divers en vooral voor mensen zonder startkwalificatie kan een praktijkverklaring waardevol zijn.” Daarnaast zijn de leertrajecten sterk gericht op het ontwikkelen van werknemersvaardigheden en arbeidsritme.

Diverse leerrichtingen

De circa 60 opleidingsrichtingen van de In-Made Praktijkschool zijn divers. Van ‘assistent afvalverwerking en recycling’ tot beroepen in de metaalbewerking, installatietechniek of facilitair werk. Werkgevers staan er volgens Bouwsma ook voor open om ex-gedetineerden na hun straf een nieuwe kans te bieden. “Zolang ze zich maar gedragen, hun werknemersvaardigheden goed zijn en er goed zicht is op de competenties en talenten. ‘De kneepjes van het vak leren we ze zelf wel’, horen wij vaak.”

Gedetineerden ontdekken bij de arbeidsbedrijven ook waar hun interesses en talenten liggen. Daardoor komt omscholen regelmatig voor. Zodra iemand gemotiveerd blijkt, kan een opleidingstraject worden aangeboden. Noga: “Tijdens het traject kunnen deelnemers ook meer vrijheid verdienen. Bijvoorbeeld door de stap te maken van werken en leren in een gesloten omgeving naar een meer open situatie met enkelband richting het eind van hun detentie.”

“Wat deze groep nodig heeft voor een succesvolle terugkeer naar de arbeidsmarkt is zelfvertrouwen. Het zijn vooral ideeën in hun hoofd die in de weg kunnen staan. Bijvoorbeeld dat ze toch geen baan of kans meer krijgen.”

Resultaten

En wat hebben gedetineerden zelf vooral nodig voor een succesvolle terugkeer naar de arbeidsmarkt? Bouwsma: “Zelfvertrouwen. Al zullen veel mensen bij deze doelgroep daar niet aan denken. Maar het zijn vooral ideeën in hun hoofd die in de weg kunnen staan. Bijvoorbeeld dat ze toch geen baan of kans meer krijgen. Terwijl die kansen er zeker zijn en ze echt niet bij ieder beroep een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) hoeven te tonen.”

De resultaten van de In-Made Praktijkschool zitten in de lift. Na een pilot in 2016 werden in 2017 al 218 mbo-praktijkverklaringen afgegeven. Inmiddels zijn dat er zo’n 800 per jaar. Bouwsma: “Het grootste deel van die mensen zien wij ook niet meer terug. Deze aanpak ondersteunt ook de visie met een gefaseerde overgang van gesloten naar open detentie. Met als tussenstappen buiten werken, verlofmogelijkheden en met een enkelband thuis. Hierdoor is de kans op detentierecidive bij langgestraften gedaald van 26 naar 8 procent. De ondersteuning met werk en een opleiding kan dit nog verder versterken.”

“Ik wil een nieuwe start maken als bakker”

Moes (46) zit een gevangenisstraf uit van ruim 10 jaar. In detentie begon hij eind 2019 met een opleiding tot uitvoerend bakker (MBO-2). Daarna is hij direct doorgegaan voor niveau-3 (zelfstandig werkend bakker). “Ik krijg theorielessen met vakken zoals rekenen, Nederlands en maatschappijleer. Daarnaast werk ik vijf dagen per week in de bakkerij: drie dagen met producten en twee om meer te leren over de machines. Toen ze me vroegen voor de opleiding twijfelde ik eerst enorm, maar ze hebben me goed gestimuleerd en geholpen. Nu ben ik er blij mee.”

Met een technische achtergrond (LTS en MTS) vond Moes in de bakkerij werk dat beter bij hem past. “Het is nuttig, afwisselend en ik werk graag met deeg! Hier kom ik ‘s nachts graag mijn bed voor uit. Na mijn praktijkexamen in oktober wil ik ook niveau-4 halen tot banketbakker. Over 1,5 jaar zit mijn celstraf erop en dan wil ik zeker blijven werken als bakker. Werk en een woning zijn het allerbelangrijkst voor een succesvolle terugkeer in de samenleving. Een vast inkomen maakt mij onafhankelijk en het geeft een dagelijks ritme. Ik heb in het verleden een fout gemaakt en dat wil ik achter mij laten door een nieuwe start te maken. Dat moet je goed en tijdig voorbereiden en daar ben ik nu hard mee bezig.”

Om reden van privacy wilde Moes niet op de foto.

Meer informatie over deze case? Vul het onderstaande formulier in.

Andere praktijkverhalen